- •CОЦИОЛОГИК
- •Режа
- •ЎЗБЕКИСТОН МИЛЛЛИЙ УНИВЕРСИТЕТИ
- •ЎЗБЕКИСТОН МИЛЛЛИЙ УНИВЕРСИТЕТИ
- •ЎЗБЕКИСТОН МИЛЛЛИЙ УНИВЕРСИТЕТИ
- •ЎЗБЕКИСТОН МИЛЛЛИЙ УНИВЕРСИТЕТИ
- •Социал ва социологик тадқиқотлар
- ••Тадқиқотларнинг иккала типи орасидаги фарқларни қисқача қилиб қуйидагича ифодалаш мумкин:
- ••►Социологик тадқиқот бу билишнинг фан ичидаги методи бўлса, социал эса фанларародир.
- •©shamshod olimov
- •Социологик тадқиқот турлари
- •ЎЗБЕКИСТОН МИЛЛЛИЙ УНИВЕРСИТЕТИ
- ••Микдорий тадкикотлар инсонларнинг хулк-атвори тавсифини объектив равишда урганишга мулжалланган. Микдорий тадкикотлар тасвирий устунликка
- •ЎЗБЕКИСТОН МИЛЛЛИЙ УНИВЕРСИТЕТИ
- •ЎЗБЕКИСТОН МИЛЛЛИЙ УНИВЕРСИТЕТИ
- ••Излаш (текшириш) тадқиқоти вазифаларнинг тўғри қўйилиши ва асосланган гипотезаларни илгари суриш, мақсадларни аниқлаб
- ••Синов тадқиқотлари – ижтимоий таҳлилнинг оддий тури бўлиб: унинг вазифалари доираси чегараланган, сўраладиганлар
- ••Текшириш тадқиқотлари варианти сифатида эскпрес - сўровлар иштирок этади. Уларни тезкор сўровлар ҳам
- ••Ижтимоий психологияда пилотажли тадқиқотлар (ишчи атамаси “зондаж”) танлашнинг зарурий ҳажмини белгилаш, анкета саволлари
- ••Социологияда пилотаж асосий тадқиқотгача ўтказилади ва гипотеза ва азифаларнинг хусусиятларини, шунингдек инструментарийнинг профессионал
- ••Пилотажли тадқиқотлар “қисқартирилган” режа бўйича тадқиқотларни ўзида намоён этади- бунда кичик танлашлар ўтказилади,
- ••Пилотаж қуйидагилар учун фойдали: а) инструментарийни тестдан ўтказиш, бунда тадқиқотчи тўла ишонч билан
- ••Пилотаж икки вариантда ўтказилади. Биринчисида – респондентларнинг жами гуруҳларини алоҳида жамоага таклиф этадилар,
- ••Пилотаж натижаларига кўра, агар зарур бўлса анкетага тузатишлар киритилади. Синов сўровномасини ўтказишнинг хусусиятлари
- ••Тасвирий тадқиқот текшириш тадқиқотига нисбатан илмий изланишнинг мураккаброқ туридир. Унинг мақсадлари жиддийроқ, узоқроқ
- ••Тавсифлаш тадқиқотлари ҳодисаларнинг яхлит тасвирини беради. Шу билан бирга, у ҳодисаларнинг таркиби ва
- ••Аналитик тадқиқот – ижтимоий тадқиқотнинг энг чуқурлаштирилган туридир. Унга тавсифлаш тадқиқотига хос бўлган
- •ЎЗБЕКИСТОН МИЛЛЛИЙ УНИВЕРСИТЕТИ
- ••Монографик тадқиқот тор маънода яхши ишланган назария доирасида бир ёки бир неча объектларни
- ••Монографик тадқиқотлар қишлоқ социологиясига тарқатилган, бунда улар алоҳида қишлоқ жойларининг “ижтимоий суратлари”ни олиш
- •Ялпи ва танланадиган тадқиқотлар:
- •Такрорий
- •ЎЗБЕКИСТОН МИЛЛЛИЙ УНИВЕРСИТЕТИ
- •ЎЗБЕКИСТОН МИЛЛЛИЙ УНИВЕРСИТЕТИ
- ••Когортли тадқиқотлар – узоқ вақт давомида бир хил ёшдаги шахсларни ўрганиш (авлодлар). Мақсад
- ••Панель - асосий ва такрор тадқиқотда (масалан 15 йилдан сўнг) сўралган респондентларнинг йиғиндиси.
- ••Лонгитюд ёки вақт жиҳатидан давомий, тадқиқотнинг давомли тури авлодлар социологиясида фаол қўлланилади. Мамлакатимизда
- •ЎЗБЕКИСТОН МИЛЛЛИЙ УНИВЕРСИТЕТИ
CОЦИОЛОГИК
ТАДҚИҚОТ ВА УНИНГ ТУРЛАРИ
ЎЗБЕКИСТОН МИЛЛЛИЙ УНИВЕРСИТЕТИ
Социология кафедраси
Режа
1.СОЦИОЛОГИК ТАДҚИҚОТ ТУШУНЧАСИ ВА УНИНГ БОСҚИЧЛАРИ
2.ИЖТИМОИЙ ВА СОЦИОЛОГИК ТАДКИКОТЛАР 3. СОЦИОЛОГИК ТАДҚИҚОТ ТУРЛАРИ
ЎЗБЕКИСТОН МИЛЛЛИЙ УНИВЕРСИТЕТИ
СОЦИОЛОГИК ТАДҚИҚОТ ТУШУНЧАСИ ВА УНИНГ БОСҚИЧЛАРИ
Умуман олганда, социологик тадқиқот бу ўрганилаётган жараён ёки ҳодиса тўғрисида ишончли маълумотларга эга бўлиш учун ягона мақсад билан боғлиқ методологик, методик ва ташкилий- техник процедураларнинг мантиқан кетма-кетлик тизимидир.
ЎЗБЕКИСТОН МИЛЛЛИЙ УНИВЕРСИТЕТИ
СОЦИОЛОГИК ТАДҚИҚОТ БОСҚИЧЛАРИ
Социологик тадқиқот ўз ичига бир- бирини алмаштирадиган алоҳида ва бир вақтнинг ўзида мазмунан ўзаро боғланган 4 босқични олади.
1.Тадқиқотни методологик ва методик жиҳатдан тайёрлаш, яъни тадқиқот дастурини тузиш
2.Бирламчи маълумотларни йиғиш (тўплаш)
3.Олинган маълумотларни қайта ишлашга тайёрлаш ва уни ЭҲМда қайта ишлаш
4.қайта ишланган маълумотларни таҳлил
қилиш ва Ҳисобот ёзиш
ЎЗБЕКИСТОН МИЛЛЛИЙ УНИВЕРСИТЕТИ
СОЦИОЛОГИК ТАДҚИҚОТЛАРДА МЕТОДОЛОГИЯ, МЕТОД, ТЕХНИКА ВА ПРОЦЕДУРА ТУШУНЧАЛАРИ
oМетодология - тадқиқот процедуралари,
техникаси ва методлари, жумладан, маълумотлар йиғиш ва қайта ишлаш методларини мажмуидир.
oМетод — бу маълумотларни йиғиш, қайта
ишлаш ва таҳлил қилиш усулидир.
oТехника — у ёки бу методдан самарали
фойдаланиш учун махсус усуллар мажмуидир.
oМетодика — бу мазкур метод билан боғлиқ
бўлган техник усуллар мажмуини, жумладан хусусий операциялар,©shamshodуларнингolimov кетма-кетлиги
ЎЗБЕКИСТОН МИЛЛЛИЙ УНИВЕРСИТЕТИ
СОЦИОЛОГИК ТАДҚИҚОТЛАРДА МЕТОДОЛОГИЯ, МЕТОД, ТЕХНИКА ВА ПРОЦЕДУРА ТУШУНЧАЛАРИ
ПРОЦЕДУРА дейилганда эса одатда, барча операциялар кетма-кетлиги, тадқиқотни ташкил этишнинг ҳаракат ва усулларининг умумий тизими назарда тутилади. бу умумий йиғма тушунча бўлиб, социологик маълумотларни йиғиш ва қайта ишлаш усуллари тизимига тааллуқли саналади.
©shamshod olimov
Социал ва социологик тадқиқотлар
•Социал ва социологик тадқиқотлар:
“Социал тадқиқотлар” ва “социологик тадқиқотлар” илмий ва амалий соҳаларда кенг қўлланилади. Бироқ бу турдаги илмий тадқиқотларнинг табиатини, мазмун – моҳиятини акс эттирувчи аниқ қарашлар хали – ҳануз шаклланган эмас. Кўп ҳолларда улар синоним сифатида келтирилса, баъзан эса умуман бир – бирига қарама – қарши қўйилади.
©shamshod olimov
•Тадқиқотларнинг иккала типи орасидаги фарқларни қисқача қилиб қуйидагича ифодалаш мумкин:
•► “Социал тадқиқот” тушунчаси “социологик тадқиқот” тушунчасидан кенгроқдир.
•► “Социал тадқиқот” тушунчаси ўзининг оқасида турган конкрет фанни тўлиқ акс эттирмайди; “социологик тадқиқот” эса акс эттиради. Бу эса социология.
•►Социологик тадқиқотлар илмий метод идеали ёрдамида нормаллаштирилган, социал эса йўқ.
•►Социологик тадқиқотлар социологиянинг предмети ва тематикаси билан аниқлаштирилган, социал эса йўқ.
•►Социологик тадқиқотларда ўзининг махсус методлари бўлса, социал тадқиқотларда бу мавжуд эмас.
©shamshod olimov
•►Социологик тадқиқот бу билишнинг фан ичидаги методи бўлса, социал эса фанларародир.
•►Социал тадқиқотлар жамиятнинг исталаган социал муаммоларини қамраб олса, социологик тадқиқот эса социология предметидаги тор доирадаги муаммоларни қамраб олади.
•►Социал тадқиқотлар хаммахўр ва чалкашиб кетган бўлса, социологик тадқиқотлар танлаш (ажратиш) хусусиятига эгадир.
•►Социал тадқиқотларни (сўровларни) юристлар, врачлар, иқтисодчилар, журналистлар олиб боришади. Булар ижтимоий социологладир. Социологик тадқиқотларни фақатгина профессионаллар олиб боришади. Уни фарқловчи қирраси бу назария ва методнинг бирикувидир. Буни юқридаги касб эгалари тушунмайди.
•►Социологик тадқиқотлар манбаси бу илмий адабиёт ва профессионал тайёргарлик, социал тадқиқотлар манбаси эса хаммабоп адабиётлар ва кундалик тажрибадир (хаёт тажрибаси).
•►Социал тадқиқотлар жамиятга кенг назар солса, социологик тадқиқотлар тор, махсус қарашга эгадир.
©shamshod olimov